BİR FİLM ANALİZİ: ULAK

 BİR FİLM ANALİZİ: ULAK

Filmin Adı: Ulak (2008)

Başrol oyuncuları: Hümeyra, Çetin Tekindor, Yetkin Dikinciler.

Yönetmen: Çağan Irmak

Filmin Konusu:

Zamanın olmadığı bir yerde, harita üzerinde nerede olduğunu bilmediğimiz isimsiz bir köye bir gezgin gelir. Yorgun gezgin, bir ulaktır. Anlatacak hikayeleri vardır, söyleyecek sözleri... Hikayelerini en çok çocuklar sever. Kusursuz bir hayal gücüyle yazılmış bu büyülü ve ürkütücü hikayeler Ulak Zekeriya'nın dilinde efsanevi destanlara dönüşürler. Çocukların sevdiğini büyükler sevmez elbet, ya da tam tersi. Köy halkı Zekeriya'nın getirdiği sırları taşıyamaz, gizemli bir sis çöker köyün üzerine...

"Ulak" (The Messenger), derin manevi ve toplumsal mesajlar içeren, bir köyde geçen hikâyeyi anlatır. Masalsı bir anlatım tarzıyla, insan doğasının karmaşık yönlerini ve topluluk içindeki bireyin rolünü ele alır.

"Ulak" karakteri, haberler ve hikayeler taşıyarak köyler arasında bağ kurar. Aynı zamanda, insanların birbirleriyle olan ilişkilerinde ne kadar anlayış ve empatiye ihtiyaç duyduklarını da gösterir.

Filmde dikkat çeken diyaloglar arasında, köy sakinlerinin birbirleriyle ve ulakla olan etkileşimleri yer alır. Bu diyaloglar, karakterlerin iç dünyalarını, korkularını, umutlarını ve hayallerini ortaya koyar. Özellikle, "Bir dilim olmazsa ben neylerim" ifadesi..

Filmin analizinde, karakter gelişimleri ve olay örgüsündeki dönüşümler önemlidir. Her karakter, kendi içsel yolculuğuna çıkar ve bu süreçte değişimler yaşar. Bu değişimler, izleyiciye insan ruhunun derinliklerini ve toplum içindeki etkileşimin karmaşıklığını gösterir. "Ulak"ın masalsı anlatımı, gerçeküstü ve simgesel ögelerle doludur. Bu da filmi, sadece bir hikâye anlatımı olmaktan çıkarıp, izleyicinin kendi hayatından anlamlar çıkarabileceği, düşündürücü bir eser haline getirir.

Filmin içinde geçen tema ve kodları kısaca şu şekilde ifade edebilirim:

Toplumsal Yapı ve Birey

Köyün kendine has yapısı ve gelenekleri, toplumsal normları ve değerleri temsil eder.

Ulak karakteri, bireyin toplum içindeki rollerini ve sorumluluklarını simgeler.

Karakterler arası etkileşimler, bireyin topluluk içindeki konumunu ve bu konumun getirdiği zorlukları yansıtır.

Değişim ve Dönüşüm

Karakterlerin içsel yolculukları ve bu yolculuklarda yaşadıkları değişimler, bireysel dönüşümü gösterir.

Ulak'ın getirdiği haberler ve hikayeler, bilginin gücünü ve getirdiği değişimi temsil eder.

İnsan Doğası ve İçsel Çatışmalar

Karakterlerin karşılaştığı zorluklar ve bu zorluklara verdikleri tepkiler, insan doğasının çeşitliliğini ve karmaşıklığını ortaya koyar.

Gizli tutkular, korkular ve arzular, karakterlerin derinliklerinde yatan içsel çatışmaları açığa çıkarır.

Masallar ve hikayeler, insan psikolojisinin ve hayal gücünün derinliklerine dair ipuçları sunar.

Adalet ve Ahlaki Değerler

Karakterlerin adalet arayışı ve doğru ile yanlışı ayırt etme çabaları, ahlaki değerlerin önemini vurgular.

Yapılan tercihler ve alınan kararlar, karakterlerin ahlaki pusulasını ve etik değerlerini gösterir.

Toplumsal yargılar ve dedikodular, ahlaki değerlerin toplum içindeki yansımalarını ve bunların bireyler üzerindeki etkilerini ortaya koyar.

Filim üzerine yazılmış bazı akademik çalışmalar bulunmaktadır:

1- Yılmaz (2020) Ulak Filmindeki Türk Anlatı Geleneği Motifleri.

2- Akçam (2020) Propp ’un Yapısal İnceleme Metodu Bağlamında Ulak Filmi İncelemesi

3- Norşenli (2023) Hatırlama ve Unutma Diyalektiği Bağlamında Ulak Filminin Değerlendirilmesi

4- Sezer (2016) Ulak Filminde Halkbilim İzlekleri

Son olarak filmin bana çağrıştırdığı bazı noktalar:

Ulak karakteri, mitolojide haberleri tanrılardan insanlara taşıyan Hermes veya Roma mitolojisindeki eşdeğeri Merkür gibi bir haberci figürü akla getirebilir. Tarihsel olarak bakıldığında, filmdeki ulak karakteri, büyük öğretileri yaymak ve toplumları aydınlatmak için yaşamını adayan peygamberler veya düşünürler gibi figürlerle benzerlikler taşıyabilir. Örneğin, Hz. Muhammed (sav), İslam'ın temel inanç ve ilkelerini yaymak için hayatını adadı ve bu yönüyle, ulak karakteriyle benzer bir metaforik rol oynayabilir. "Ulak" filminin konusu, belirli bir tarihsel figürün hayatını doğrudan metafor olarak kullanmasa da (buna rağmen filmde geçen bazı isimler: âdem-havva- mehmet- zekeriya- ömer- ibrahim- davut- yunus- meryem- ferhat vd bunlar bazı tarihsel durumlara atıf yapıyor olabilir) genel olarak bilgiyi, yeniliği ve aydınlanmayı taşıyan haberci figürlerin evrensel temasını işliyor. Bu, izleyicinin filmi kendi kültürel ve tarihsel bağlamında yorumlamasına olanak tanır ve filmin evrensel bir çekiciliğe sahip olmasını sağlamaktadır.

Filmden bazı replikler:

"Bir dilim olmazsa ben neylerim çocuk. Selametle."

"Çünkü bu masaldaki kişileri siz önce kafanızda göreceğiniz."

"Hiçbir günah gizli kalmaz derler. "

"İnsan korktuğu şeyi sevmez bir tek."

"Sevmeyi günah, haramı helal ettiniz. Sizin olmayanı, erişilemeyeni karalayıp öldürdünüz, laf ettiniz, söz ettiniz."

"Açılın! Karanlık etmeyin! Sevgiyi gönlünde taşımayanlar."

“Bilirim, anlamazlar. Anlamayanlar da sevmez bu filmi. Çünkü kalbin de yüz dili olduğunu bilmezler. Dudaklar sussa da yüreklerin konuştuğu dili duymazlar.”

Filim YouTube'dan izlenebilir.